Leestijd: 4 minuten

Datum: 17/10/2025

De kunst van focus: hoe je scherp blijft in een wereld vol afleiding

We leven in een tijd waarin onze aandacht constant wordt opgeëist — door meldingen, e-mails, nieuws en sociale media. Focus lijkt soms een schaars goed geworden, maar het is de sleutel tot diep werk, productiviteit en voldoening. Wat ís focus precies, en hoe kun je het trainen?

Wat is focus eigenlijk?

Focus is het vermogen om je aandacht bewust te richten op één taak, zonder je te laten afleiden door interne (gedachten, emoties) of externe prikkels (geluid, meldingen, andere mensen).

Er zijn grofweg twee soorten focus:

1. Gerichte (of selectieve) aandacht: je richt je op één specifieke taak of stimulus, zoals lezen of schrijven.
   
   
   

2. Verspreide aandacht: je houdt meerdere dingen tegelijk in de gaten, zoals autorijden of koken terwijl je met iemand praat.
   
   
   

Hoewel multitasken efficiënt lijkt, blijkt uit onderzoek dat onze hersenen eigenlijk snel schakelen tussen taken, in plaats van echt meerdere dingen tegelijk te doen. Dat kost tijd en energie — en verlaagt de kwaliteit van ons werk. Kortom, mensen zijn belabberd in ‘’multitasken’’.

Hoe goed kunnen mensen zich écht focussen?

De harde waarheid: onze gemiddelde aandachtsspanne is de afgelopen decennia flink gekrompen. Volgens onderzoeken van Microsoft en andere instituten ligt de gemiddelde “onafgebroken aandachtstijd” van volwassenen rond de 8 seconden, korter dan die van een goudvis. Dus als iemand zegt dat je de concentratie hebt van een goudvis, is dat eigenlijk een compliment ;)

Maar dat zegt niet alles. Wat belangrijker is, is hoe lang we diep kunnen werken zonder afleiding. De meeste mensen raken na ongeveer 20 tot 30 minuten van geconcentreerd werk mentaal vermoeid. Ervaren “deep workers” kunnen dit oprekken tot 60–90 minuten, mits ze hun omgeving en gewoontes goed hebben ingericht.

Met andere woorden: focus is geen talent, maar een trainbare vaardigheid.

Wat is flow en hoe kom je erin?

Flow is de ultieme vorm van focus — een mentale toestand waarin je volledig opgaat in wat je doet. De term werd populair door psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi, die flow beschreef als “een staat van moeiteloze concentratie waarin tijd lijkt te verdwijnen.”

Om flow te bereiken, zijn drie voorwaarden belangrijk:

1. Duidelijke doelen: je weet precies wat je wilt doen of bereiken.
   
   
   

2. Juiste moeilijkheidsgraad: de taak is uitdagend, maar niet overweldigend.
   
   
   

3. Ononderbroken aandacht: je elimineert afleiding en bent volledig aanwezig in het moment.
   
   
   

Flow komt vaak voor bij creatieve activiteiten, sporten, schrijven of programmeren, maar kan ook ontstaan bij alledaagse taken, zolang de balans tussen uitdaging en vaardigheid klopt.

Praktische tips voor optimale focus & productiviteit

Begin de dag zonder afleiding

De eerste 30 tot 60 minuten na het wakker worden zijn cruciaal voor je concentratie.
Wat je in die periode doet, vormt letterlijk de toon van je brein voor de rest van de dag.

Veel mensen grijpen meteen naar hun telefoon om nieuws te lezen, berichten te checken of door sociale media te scrollen. Dat lijkt onschuldig, maar het zorgt ervoor dat je hersenen direct in een stressmodus schieten; je reageert op prikkels, in plaats van dat je zelf richting bepaalt.

Door je ochtend te beginnen zonder schermen, geef je je brein de kans om rustig “op te starten” en de aandacht intern te verankeren in plaats van extern te verspreiden.

Probeer eens:

• De eerste 30 minuten geen scherm. Het liefst even naar buiten om je lichaam te laten weten dat de dag gaat beginnen

• Als dit onmogelijk lijkt, maak het dan iets toegankelijker voor jezelf; start met 15 minuten zonder scherm. Ga bijvoorbeeld eerst douchen, ontbijten en eventueel daarna pas je berichten checken. Die berichten staan toch al te wachten op je, dus waarom niet nog 10 minuutjes wachten erbij? Plus, als er echt iets dringends was, dan zou je waarschijnlijk al gebeld zijn.

Je zult merken dat je meer mentale helderheid en betere focus ervaart in de uren daarna. Het is een kleine gewoonte, maar met groot effect op je productiviteit en rust

Tijdens het werk

1. Werk in blokken (Pomodoro-techniek)
   Zet een timer op ongeveer 30 minuten geconcentreerd werken, gevolgd door 5 minuten pauze. Dit houdt je hersenen fris en voorkomt mentale verzadiging. Je productiviteit zal stijgen, omdat je meer werk gedaan krijgt in die 30 minuten.
   
   
   

2. Minimaliseer afleiding
   Zet meldingen uit, leg je telefoon buiten hand -en oogbereik en werk in een opgeruimde omgeving. Kleine prikkels breken je concentratie sneller dan je denkt.
   
   
   

3. Gebruik muziek strategisch
   Instrumentale of “focus” playlists (zonder zang) kunnen helpen om een constante werkflow te behouden — vooral bij repetitieve taken. Probeer dit voor jezelf even uit, en kijkt wat prettig werkt.
   
   
   

4. Plan moeilijke taken in je piekuren
   De meeste mensen hebben hun hoogste cognitieve energie in de ochtend. Plan dan je diepste / zwaarste werk, en bewaar routineklussen voor later op de dag. De bekende uitspraak; ‘eat the frog’, verwijst ook hiernaar. De gedachte hierachter is: als je de kikker hebt opgegeten, dan heb je het ergste alvast gehad.
   
   
   

5. Train je aandachtsspier
   Meditatie, ademhalingsoefeningen en korte momenten van stilte helpen je hersenen om bewuster te focussen. Zelfs 5 minuten per dag maakt verschil. Simpelweg even naar buiten staren, en je gedachten z’n gang laten gaan, heeft écht zin. Neem desnoods een kladblokje en een pen mee, zodat je belangrijke gedachtes kan opschrijven als je bang bent ze te vergeten.
   
   
   

6. Bescherm je energie
   Slaap, voeding en beweging hebben directe invloed op je concentratie. Zonder fysieke energie is mentale focus onmogelijk. Zo blijkt ook dat door fysieke inspanning je geheugen en focus wordt verbeterd.
   
   
   

Tot slot

Focus is geen mysterieus talent, maar een vaardigheid die je kunt trainen. In een wereld vol afleiding wordt het vermogen om diep te werken steeds waardevoller.
Wie leert sturen waar zijn aandacht naartoe gaat, heeft een voorsprong — niet alleen in productiviteit, maar ook in rust en voldoening

Samenvatting – Focus

• Focus is het vermogen om je aandacht bewust te richten op één taak zonder afleiding. Er zijn twee vormen: gerichte aandacht (diepe concentratie) en verspreide aandacht (meerdere prikkels tegelijk).

• Multitasken lijkt efficiënt, maar verlaagt in werkelijkheid je productiviteit en concentratie.

• Flow is de optimale staat van focus — waarin je volledig opgaat in wat je doet — en ontstaat bij een goede balans tussen uitdaging en vaardigheid.

• Goede focus vraagt om rust, structuur en training: werk in blokken, minimaliseer afleiding en begin je dag zonder schermen om je brein niet in een reactieve modus te zetten.

• Slaap, beweging, voeding en korte momenten van stilte versterken je vermogen om diep te werken.

• Focus is geen talent, maar een trainbare vaardigheid die rust, productiviteit en voldoening brengt.

Bonustip

Probeer na maximaal 90 minuten werken even een break te nemen, zonder schermen of andere afleidingen. Zet de muziek even uit, of ga naar buiten, al duurt het maar enkele minuten. Hierdoor gaat je productiviteit omhoog, als je daarna weer aan het werk gaat.

Leestip: Hyperfocus - Chris Bailey

Bronnen

1. Posner MI, Rothbart MK. Research on attention networks as a model for the integration of psychological science. Annu Rev Psychol. 2007;58:1–23. doi:10.1146/annurev.psych.58.110405.085516
   
   
   

2. Ophir E, Nass C, Wagner AD. Cognitive control in media multitaskers. Proc Natl Acad Sci U S A. 2009;106(37):15583–15587. doi:10.1073/pnas.0903620106
   
   
   

3. Csikszentmihalyi M. Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York: Harper & Row; 1990.
   
   
   

4. Small GW, Moody TD, Siddarth P, Bookheimer SY. Your brain on Google: patterns of cerebral activation during internet searching. Am J Geriatr Psychiatry. 2009;17(2):116–126. doi:10.1097/JGP.0b013e3181953a02
   
   
   

5. Mark G, Gudith D, Klocke U. The cost of interrupted work: more speed and stress. Proc SIGCHI Conf Hum Factor Comput Syst. 2008;107–110. doi:10.1145/1357054.1357072
   
   
   

6. Killingsworth MA, Gilbert DT. A wandering mind is an unhappy mind. Science. 2010;330(6006):932. doi:10.1126/science.1192439
   
   
   

7. Microsoft Corp. Attention Spans Report. 2015. Available from: https://download.microsoft.com (Toegang 2025-10-16).
   
   
   

8. Lim J, Dinges DF. Sleep deprivation and vigilant attention. Ann N Y Acad Sci. 2008;1129:305–322. doi:10.1196/annals.1417.002
   
   
   

9. Heiskanen S, Hölttä E, Ruotsalainen I, et al. Morning smartphone use predicts daily attentional control and affect. Comput Human Behav. 2021;121:106788. doi:10.1016/j.chb.2021.106788

   
   

10. Kudesia RS, Elfenbein HA. Mindfulness and creativity: Implications for thinking and communication. Acad Manag Perspect. 2013;27(1):6–19. doi:10.5465/amp.2012.0095