Datum: 12/08/2025

Leestijd: 3 minuten

Rust 

Voor mensen die optimaal willen presteren, zijn rust en voeding ontzettend nauw verbonden met elkaar. Voeding levert de brandstof om optimaal te presteren. Rust zorgt voor het herstel, de heropbouw én de mentale helderheid om dat vol te houden. Atleten begrijpen dit principe al langer: je groeit niet alleen tijdens de inspanning, maar nog meer in de herstelfase. Zonder rust geen vooruitgang. 

Deze drie pijlers beïnvloeden elkaar continu. Zonder rust wordt voeding minder efficiënt benut en stort je prestatiesysteem vroeg of laat in.

Wat is rust?

Rust is meer dan niet werken of slapen. In essentie is rust elk moment waarin je lichaam en brein niet primair bezig zijn met actie of verwerking, maar juist met herstel, regulatie en integratie. Het kan fysiek zijn (zoals liggen of een pauze nemen), mentaal (zoals reflectie of mindfulness), maar ook sociaal (tijd zonder verplichtingen). Rust is een actieve keuze om de input even te stoppen, zodat herstelprocessen in gang gezet kunnen worden. Daarnaast heeft rust een positief effect op mentale helderheid, hormonale balans en de spijsvertering.

Vormen van rust

Rust komt in vele vormen, en niet elke vorm werkt even goed voor iedereen of elk moment. Voorbeelden zijn:

• Mentale rust: meditatie, ademhalingsoefeningen, stil zijn, dagdromen.
  
  
  

• Fysieke rust: slapen, liggen, wandelen zonder doel, een warm bad nemen.
  
  
  

• Zintuiglijke rust: weg van schermen, stilte, geen prikkels.
  
  
  

• Sociale rust: alleen zijn zonder verplichtingen of verwachtingen.
  
  
  

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat deze vormen van rust specifieke voordelen hebben voor stressreductie, geheugen, en zelfs celherstel. Deze vormen kunnen natuurlijk gecombineerd worden, bijvoorbeeld wandelen zonder je telefoon.

Hoe goed zijn mensen tegenwoordig in rusten?

Niet best. Gemiddeld gezien word je per dag duizenden keren afgeleid. Bovendien verwerkt een mens meer prikkels dan ooit en slaapt minder diep dan vorige generaties. In een onderzoek van Microsoft (2015) werd geconcludeerd dat de gemiddelde aandachtsspanne van een volwassene is gedaald naar 8 seconden. Rust is voor velen geen onderdeel meer van de dag, maar iets wat ‘pas komt als alles af is’, en dat moment komt zelden. Langdurig onvoldoende herstel leidt tot chronische stress, verhoogde cortisolwaarden, verstoorde slaap, verminderde spieropbouw, afnemende creativiteit en een toename van ontstekingsbevorderende processen.

Uit onderzoekt blijkt dan ook dat regelmatige mentale en fysieke rustmomenten zorgen voor:

• Betere cognitieve prestaties

• Verlaagde stressniveau’s

• Sneller spierherstel en verbeterde immuniteit 

Rust en productiviteit: de paradox

Het klinkt tegenstrijdig, maar wie vaker pauzeert, presteert beter. Onderzoek toont aan dat ons brein niet is ontworpen voor langdurige focus. Na ongeveer 60-90 minuten concentratie daalt de mentale capaciteit, en stijgt de kans op fouten, impulsieve beslissingen en verminderde creativiteit. Juist door bewust rust in te bouwen — bijvoorbeeld korte wandelingen of ademhalingsoefeningen — activeer je het default mode network, een netwerk in de hersenen dat betrokken is bij creatief denken, reflectie en herstel. Dit netwerk wordt vaak onderdrukt tijdens intensieve focus, maar is essentieel om complexe problemen op te lossen en informatie te verwerken. Kortom: door rust in te bouwen, vergroot je niet alleen je veerkracht, maar ook je output.

Optimaal rusten

Goed rusten vraagt net zoveel aandacht als goed eten of goed trainen. Enkele principes:

• Plan rust bewust in, niet alleen als noodrem.

• Varieer in vormen van rust: soms heb je stilte nodig, soms natuur, soms muziek.

• Minimaliseer onbewuste ruis (zoals scrollen of multitasken).

• Slaap ongeveer tussen de 7-9 uur als volwassene. (zie tabel 1)

• Evalueer na rust: voel je je helderder, kalmer, meer gefocust? Onderzoek wat werkt voor jou. Onthoud ‘one size fits none’.
  
  

  Korte maar bewuste pauzes verbeteren je focus en geheugen (Steinborn et al., 2016). Ook 10 minuten wandelen in stilte heeft al een positief effect op stresshormonen en cognitieve prestaties.